W branży budowlanej funkcjonuje kilka terminów określających sposób oceny stanu budowli, które wydają upoważnieni do tego eksperci - rzeczoznawcy budowlani.
Najczęściej stosowane w diagnostyce budowlanej są cztery rodzaje opracowań technicznych: ocena techniczna, opinia techniczna, orzeczenie techniczne i ekspertyza techniczna.
W rzeczywistości tryby oceniania budowli różnią się od siebie w podstawowych aspektach.
O szczegółowości oceny stanu obiektu budowlanego decyduje konkretna sytuacja, dlatego że każda sytuacja jest indywidualna i ekspert podejmujący się realizacji zlecenia podczas swych pierwszych czynności, jakie musi wykonać - wizji lokalnej i zapoznania się z posiadaną dokumentacją budowlaną - decyduje o zakresie szczegółowości opracowania. Wielokrotnie w różnego rodzaju czasopismach branżowych i na konferencjach technicznych próbowano sprecyzować nazewnictwo oraz zakres dla poszczególnych opracowań. Do dnia dzisiejszego nie znajduje ten swoisty problem odzwierciedlenia w Prawie budowlanym, jak również w aktach wykonawczych (rozporządzeniach).
Rzeczoznawca budowlany pełni funkcję między innymi polegającą na wykonywaniu ekspertyz (opinii) w ściśle określonym zakresie tematycznym, zapewniającym ich niekwestionowaną miarodajność. Wprowadzenie tej funkcji wynikało z potrzeb, jakie generował proces budowlany, obejmujący zarówno przygotowanie oraz realizację inwestycji, jak i utrzymanie w należytym stanie obiektów o coraz wyższym skomplikowaniu technicznym i technologicznym. Konieczne stało się wydawanie ekspertyz lub opinii w zakresie oceny stanu technicznego inwestycji bądź wykonywanych robót w celu przyjęcia właściwych rozwiązań projektowych oraz podejmowania obiektywnie uzasadnionych decyzji gospodarczych lub administracyjnych.
© Pitiphat - stock.adobe.com
Z kart historii
Prekursorem rzeczoznawstwa budowlanego jest Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa, który zaczął prowadzić tę działalność od 1961 r., a dzień 10 maja 1962 r. uważany jest w stowarzyszeniu za datę powstania Zespołu Rzeczoznawców Budowlanych PZITB. Dalsze przekształcenia doprowadziły w roku 1970 do uporządkowania spraw specjalności rzeczoznawców przyznanych poszczególnym stowarzyszeniom, kiedy opublikowano zarządzenie Przewodniczącego b. Komitetu Nauki i Techniki w tej sprawie oraz zarządzenie Ministra Budownictwa i PMB z 1970 r. (nowelizacja w 1971 i 1974 r.) wprowadzające szczegółowy wykaz specjalności przyznanych Zespołowi Rzeczoznawców PZITB.
Dopiero w 1974 r. ustawa - Prawo budowlane wprowadziła stanowisko rzeczoznawcy budowlanego jako osoby pełniącej samodzielną funkcję techniczną.
Stan obecny w PIIB
Kolejne lata przynosiły szereg zmian ustawy i rozporządzeń wykonawczych w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, aż do usunięcia funkcji rzeczoznawcy budowlanego jako samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie na skutek ustawy deregulacyjnej, tj. z dniem 10 sierpnia 2014 r., kiedy to rzeczoznawstwo budowlane przestało być samodzielną funkcją techniczną w budownictwie.
Powyższe nastąpiło w wyniku dokonania usunięcia pkt. 7 z art. 12 ust. 1 Prawa budowlanego, który odnosił się do rzeczoznawstwa budowlanego. Ponadto regulacja dotycząca zasad nadawania tytułu rzeczoznawcy budowlanego została przeniesiona z art. 15 Prawa budowlanego do art. 8b i 8c ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa. Kompetencje w sprawie wydawania decyzji w sprawie nadawania tytułu rzeczoznawcy budowlanego należą obecnie do Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej samorządu zawodowego PIIB. Ponadto została wprowadzona ważność tytułu rzeczoznawstwa budowlanego i jest obecnie przyznawana maksymalnie na 10 lat.